Belangrijk - Deze website zal op 11 januari 2021 offline gaan. Heb je persoonlijke gegevens bewaard in je dagboek die je wil bijhouden: geen paniek! Meer informatie hierover zullen gebruikers via mail ontvangen. Op Veerkracht en het palliatief pallet: de Fit in je Hoofd vragenlijsten
Wat meten we op Fit in je Hoofd?
Fit in je Hoofd is een website om je veerkracht en mentale gezondheid te versterken. Het spreekt voor zich dat we eerst de huidige toestand van veerkracht bepalen. Dit meten we met de ‘Veerkrachtschaal Plus’ (‘VK+’, Portzky M., Hogrefe Uitgevers Amsterdam, 2015). Daarnaast nemen we ‘Portzky’s Palliatieve Palletschaal’ (‘P3’, Portzky M., Hogrefe Uitgevers Amsterdam, 2015) af. Dat is een vragenlijst die peilt naar het zogenaamde ‘palliatief handelen’ (i.e. alle activiteiten die je doet om met stress of spanningen om te gaan). In beide gevallen wordt tevens wat informatie gegeven over hoe jouw persoonlijke scores zich verhouden tegenover de rest van de Vlaamse bevolking, wat tevens mee bepaalt welke persoonlijke adviezen je nadien zal krijgen.
De ‘Veerkrachtschaal plus’ (‘VK+’, Portzky M., Hogrefe Uitgevers Amsterdam, 2015)
Veerkracht wordt gemeten met de ‘Veerkrachtschaal Plus’, een instrument ontwikkeld door Michael Portzky (2015). De vragenlijst is een verdere ontwikkeling van een reeds bestaande 'Veerkrachtvragenlijst' (‘RS-nl’, Portzky M., Pearson Testuitgeverij Amsterdam, 2008). Het meet hoe goed iemand wel of niet bestand is tegen de uitdagingen en tegenslagen van het leven, en welke impact deze gebeurtenissen op iemand kunnen hebben, en/of hoe goed iemand op zijn pootjes terecht kan komen na een tegenslag.
Om deze mentale veerkracht nog beter te kunnen inschatten zijn in dit nieuwe instrument items toegevoegd om ook zaken als coping-kenmerken, kwetsbaarheid voor hopeloosheidsgevoelens en je (acceptatie tegenover) suïcidale gedachten na te gaan; drie zaken waarmee veerkracht immers bij eerder onderzoek bij 4800 Nederlandstalige proefpersonen uiterst sterk correleerde. Na scoring van 25 items, elk met een 4-punten Likertschaal, wijst een lage totaalscore op een zwakke mentale veerkracht en meer psychisch kwetsbare persoonlijkheid (bijvoorbeeld wat de kans op depressie, burnout,…, betreft), met doorgaans een gebrekkiger coping-pallet, een snellere neiging tot afglijden in hopeloosheidsgevoelens, alsook een hoger suïcidaal risico. Er wordt ook gevraagd naar eventuele eerdere suïcidepogingen. Dit item geldt in bestaande onderzoeksliteratuur nog steeds als een uiterst betrouwbare voorspeller op een nieuwe poging. Het item werd ook opgenomen op de Fit in je Hoofd-website.
Gebruiksdoel en doelgroep ‘VK+’
De ‘VK+’ is een zelfbeoordelingsvragenlijst voor adolescenten en volwassenen boven de 16 jaar, die voldoende de Nederlandse taal beheersen, en zich niet in een dermate toestand bevinden die de betrouwbaarheid van de resultaten ernstig zou kleuren, (zoals de delier of een zeer manische toestand). Het instrument is inzetbaar in tal van situaties binnen zowel de klinische sfeer als daarbuiten, en dit bij zowel personen met psychische/psychiatrische belasting als zonder. Het advies dat men krijgt na afname werd opgesteld door psychologen met de nodige scholing. Het resultaat laat toe om:
- De psychische kwetsbaarheid inzake draaglast en stressbestendigheid te kunnen inschatten.
- Personen die meer at risk zijn inzake het ontwikkelen van een psychiatrische problematiek en/of het plegen van een suïcidepoging zo snel mogelijk te detecteren.
- Meer opvolging op maat van het individu in kwestie te kunnen aanbieden.
‘Portzky’s Palliatieve Palletschaal’ (‘P³’, Portzky M., Hogrefe Uitgevers Amsterdam, 2015)
De tweede vragenlijst die wordt afgenomen peilt naar het ‘palliatief handelen’ van een persoon. Het gaat met andere woorden de mate waarin je stress probeert te reduceren door afleiding te zoeken in stressreducerende activiteiten na. Meer bepaald welke activiteiten je gedachten wegtrekken van datgene dat je verdrietig of boos maakt, waardoor deze activiteit als stress reducerend, ‘palliatief’ ervaren wordt.
Dit zijn activiteiten waarmee een individu zich tracht te ontspannen of af te reageren bij spanning of stress, om de stressbalans meer in evenwicht te houden. Hierbij wordt zowel gekeken naar het scala aan positieve, aanbevolen activiteiten, alsook de eventuele (en ongewenste) meer destructieve, met de suïcidale ideatie en uiteindelijk zelfs planning als meest risicovolle en destructieve.
Aangezien er uiteraard door wisselende invloeden zoals tijdsgebrek, ziekte, wat krapper bij kas zitten, en zo verder, soms grote verschillen kunnen zitten in de frequentie waarmee je dergelijke activiteiten ook effectief kon uitvoeren, wordt met de ‘P³’ de kans geboden om dit te meten ‘in ideale omstandigheden’ (= wanneer er geen dergelijke beperkingen zijn), of ‘tijdens de laatste maand’. Aangezien de Fit In Je Hoofd-tool gepersonaliseerde tips wil aanreiken om tot beter palliatief pallet te komen, werkt men op de website enkel met de versie ‘tijdens de laatste maand’. Op die manier kunnen we bij eventuele nametingen na minstens 3 maand beter inschatten of er reeds merkbare veranderingen opgetreden zijn.
Het instrument is niet bedoeld om diagnoses mee te kunnen stellen, of strikte normen voor te spiegelen. Maar kan wel tendensen waarnemen, en eventueel klinisch relevante gedragingen op sporen. En indien nodig, therapeutisch bijsturen.
Gebruiksdoel en doelgroep ‘P³’
De ‘P3’ is een zelfbeoordelingsvragenlijst voor adolescenten en volwassenen boven de 16 jaar, die voldoende de Nederlandse taal beheersen, en zich niet in een dermate toestand bevinden die de betrouwbaarheid van de resultaten ernstig zou kleuren, zoals de delier of een zeer manische toestand. Het instrument is inzetbaar in tal van situaties, zowel binnen de klinische sfeer als daarbuiten, bij zowel personen met psychische/psychiatrische belasting als zonder. De adviezen die de gebruiker krijgt, werden geschreven door psychologen met de nodige scholing. Het resultaat laat toe om:
- te peilen of een individu voldoende positieve palliatieve vaardigheid uitoefent.
- te peilen of een individu ook destructieve vaardigheden uitoefent, met risicogedrag naar zichzelf en/of anderen toe.
- te kunnen inschatten of bepaalde types/clusters van gedrag (zoals solitair, of passief, of destructief) meer typisch zijn voor een bepaald individu.
De meerwaarde van het gebruik van twee vragenlijsten
Waarom nemen we naast een veerkrachtschaal ook de ‘P3’ af? Onderzoek toonde aan dat er sterke correlaties bestaan tussen veerkracht en het palliatieve pallet (Portzky M., 2015), waarbij de correlatie met het destructieve palliatieve pallet nog significanter was: hoe lager de veerkracht, hoe groter de kans dat er dergelijke destructieve activiteiten aanwezig zijn. En ook suïcidaliteit, en meer bepaald de aanwezigheid van eerdere pogingen, correleerde uiterst sterk met zowel veerkracht alsook met het palliatieve pallet. Vandaar dat bij suïciderisicotaxaties of persoonlijkheidsonderzoek vaak beide instrumenten samen gebruikt worden. Er werd daarom besloten om beide instrumenten af te nemen op Fit in je Hoofd. Dit heeft enkele voordelen:
- De mentale gezondheid wordt breder in kaart gebracht.
- Risicopersonen die dringend nood hebben aan professionele begeleiding worden gedetecteerd.
- Naast advies kunnen we ook doorverwijzing op maat bieden.
- Het ‘palliatieve pallet’ is zeer vatbaar voor therapeutische suggesties, en kan aldus snel meetbare veranderingen laten zien en voelen.
We hopen inzichten te bieden in de mentale veerkracht van het individu. Maar ook extra inzichten in de kwetsbaarheid inzake suïcidaliteit, neiging tot hopeloosheid en/of gebrekkige coping worden mee gegeven. Zodat de adviezen niet alleen over de huidige staat van veerkracht gaan.
Meer nog, door informatie te bieden over veerkracht en ook het palliatief pallet van een persoon, geven we mee hoe de respondent er mee kan omgaan en wat hij/zij er aan kan doen (probleemoplossend). Zodat hij/zij optimaal zijn stressbalans in evenwicht kan houden.
Graag meer weten over deze schalen? We verwijzen naar de handleiding van beide instrumenten (verkrijgbaar bij Hogrefe Uitgevers, Amsterdam). Personen die deze vragenlijsten willen leren afnemen voor professioneel gebruik kunnen terecht op ons Eerste Vlaamse Veerkrachtsymposium op 28 oktober 2015 te Brussel. In dit symposium wordt bij de plenaire lezingen info geboden omtrent de huidige stand van zaken inzake veerkracht, alsook zal info gegeven worden over de Fit In Je Hoofd Tool. En er worden een workshops aangeboden om deze vragenlijsten zelf te kunnen afnemen, scoren en interpreteren.